A Harfi İle Başlayan Osmanlıca Terimler, 47. Sayfa

Osmanlı Terimleri Sözlüğü

Âdemî Osmanlı teriminin Türkçe karşılığı, İnsanlardan olan, insana âit, insana dair ve müteallik.

Âdemiyân Osmanlı teriminin Türkçe karşılığı, (Âdem. C.) İnsanlar.

Âdemiyât Osmanlı teriminin Türkçe karşılığı, (Adem. C.) Yokluklar. Ademler.

Âdemiyyet Osmanlı teriminin Türkçe karşılığı, İnsanlık. Namuslu bir insana yakışır hâl ve tavır.

Âdet Osmanlı teriminin Türkçe karşılığı, Usul, görenek, alışılmış davranış. Huy, tabiat. Toplumda nesiller boyunca uyulan ve kamuoyunda (umumî efkârda) saygı ve müeyyideye sahip hareket kaideleri (Sosyoloji). İslâm cemiyetinde âdetler de İslâmî olur, İslâma uygun olur. Müslüman, İslâma aykırı âdetlere uymaz. Cemiyetin yabancı âdetlerle bozulmamasına gayret gösterir.

Âdet-i agnâm Osmanlı teriminin Türkçe karşılığı, Keçi ve koyunlar için alınan vergi.

Âdet-i câhiliyye Osmanlı teriminin Türkçe karşılığı, İslâm'dan önceki putperestlik ve müşriklik devrine ait âdet.

Âdetullah Osmanlı teriminin Türkçe karşılığı, (Sünnetullah da denir.) Tabiatta canlı cansız bütün varlıkların nasıl hareket edeceklerini belirliyen Allah'ın emirleri, O'nun koyduğu değişmez düzen. Meselâ oksijenle hidrojenin birleşmesinden su meydana gelir. Işık, geldiği açıya eşit bir açı ile yansır ki, bunlar birer âdetullahdır. "Âdetullah" yerine "tabiat kanunu" demek yanlıştır.(... Esbab-ı tabiiyyenin üss-ül-esası hükmünde olan cüz-ü lâyetecezzadaki kuvve-i câzibe ve kuvve-i dâfianın ictimalarının hortumu üzerinde bir muhaliyet damgası var. Fakat caizdir ki, herbir şeyin esası zannettikleri olan cezb, def, hareket, kuva gibi emirler, âdâtullahın kanunlarına birer isim olsun. Lâkin kanun, kaidelikten tabiîliğe ve zihnîlikten hâricîliğe ve itibarîden hakikata ve âletiyetten müessiriyete geçmemek şartıyla kabul ederiz. M.N.)